رییس پردیس هوایی و دریایی پارک علم و فناوری یزد با اشاره به اهمیت صنعت هوافضا و دریا گفت: آموزش مفاهیم هوافضا و دریا به جوانان، ترویج و فرهنگسازی فناوری‌های هوایی و دریایی، ایجاد رشته مهندسی هوافضا در دانشگاه‌های استان و ایجاد ظرفیت‌های شغلی این رشته ها از مهمترین اقدامات در راستای پیشرفت این صنایع است.
در راستای راه‌اندازی پردیس نوآوری و فناوری هوایی و دریایی پارک علم و فناوری یزد در اواخر سال ۱۳۹۹ با مشارکت ستاد فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با مهندس شهرام شکوهی رییس این پردیس نوپا در خصوص فعالیت‌ها و مسائل این حوزه به گفتگو نشستیم.
متن گفتگو بدین شرح است:
آقای مهندس پردیس نوآوری و فناوری هوایی و دریایی از چه زمانی فعالیت خود را آغاز کرد؟
درواقع تاریخچه و عزم و قصد راه‌اندازی مرکز در حوزه هوافضا در استان یزد به سال‌های قبل برمی‌گردد، با توجه به تعداد زیاد دانش‌آموخته هوافضا که بعد از فارغ‌التحصیلی به شهر یزد برنمی‌گردند و اکثر آنها به شهرهای دیگر و یا حتی خارج از کشور مهاجرت می‌کنند، راه اندازی مرکزی که توانایی جذب و نگهداشت نخبگان فارغ التحصیل هوافضا در استان را دارد حیاتی است. متاسفانه با توجه به عدم وجود رشته هوافضا در دانشگاه‌های یزد و نبود بازار کار و اینکه فارغ التحصیلان رشته هوافضا نه به عنوان هیات علمی و نه برای کار تجاری به استان برنمی‌گردند، مدیریت پارک به این نتیجه رسید محیطی را برای فارغ‌التحصیلان این رشته که مشتاق به راه اندازی کسب و کار دانش بنیان و فناور در این حوزه ها هستند و علاقه‌مند به کار در شهر خود هستند، فراهم کند. خوشبختانه پیشنهاد تاسیس پردیس هوایی و دریایی با استقبال خوبی در سطح استان و کشور مواجه شد و طی رایزنی‌های مختلف با دفتر فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در نهایت تفاهمی سه جانبه میان پارک علم و فناوری یزد، دفتر توسعه فناوری های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در تیرماه سال ۱۴۰۰ امضا شد و در شهریورماه همان سال این مرکز عملا فعالیت خود را آغاز کرد.
پردیس هوایی چه وظایفی بر عهده دارد؟
وظیفه اصلی پردیس حمایت از شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان حوزه هوایی و فارغ‌التحصیلان این حوزه است. ما همچنین از دانش‌آموختگان تمامی رشته‌های مهندسی به ویژه مهندسی مکانیک، الکترونیک، کامپیوتر، نساجی و کلیه رشته‌های مهندسی که می‌توانند به این حوزه کمک کنند حمایت می‌کنیم. صنعت هوایی استانداردهای بالایی دارد، برای کمک به این صنعت وظیفه داریم به ارتقاء مهارت و دانش و تجربه جوانانی که در حوزه‌های عمومی مهندسی فعال هستند، کمک کرده و از توانمندی آنان در این صنعت استفاده کنیم.
چندشرکت دانش‌بنیان، رشد و پیش‌رشد در این پردیس پذیرش شده‌اند؟ در خصوص زمینه‌های فعالیت و اولویت‌های پذیرش توضیحاتی ارائه فرمایید؟
از زمان تاسیس این پردیس تاکنون قریب به ۳۰ شرکت پذیرش شده‌اند و در حال حاضر ۱۹ شرکت به صورت فعال در حال دریافت خدمت هستند که ۸ شرکت در مرحله رشد و ۱۱ شرکت در مرحله پیش رشد حضور دارند. لازم به ذکر است که شرکت‌های حاضر در حوزه‌های پهبادی، شبیه ساز پرواز، طراحی مهندسی، کشنده هواپیماهای سبک، سیستم های الکترونیک، مهندسی متالورژی و آلیاژهای تخصصی، تولید توربو فن و نقشه برداری هوایی فعالیت دارند.
در حال حاضر چند نیرو جذب شرکت‌های مستقر در پردیس شده‌اند؟
هم‌اکنون حداقل ۵۰ نفر در حال فعالیت در شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور پردیس هوایی هستند که امیدوارم با توسعه این شرکت ها تعداد این افراد بیشتر شود.
جناب مهندس شکوهی خدمات و حمایت‌های این پردیس به چه صورت است؟
یک سری حمایت‌های عمومی پارک علم و فناوری مانند پرداخت اعتبارات دوره پیش‌رشد و رشد، تخصیص فضای استقرار دفتر و تحویل تجهیزات عمومی شامل حال شرکت‌ها می‌شود و یک سری حمایت‌ها از جنس شبکه‌سازی با نهادهای علمی و فنی و صنعتی در جهت کمک به رونق‌بخشیدن به کسب و کار شرکت‌ها نیز در اختیار آنان قرار می گیرد. خدمت و حمایت دیگری که این پردیس ارائه می‌دهد بهره‌مندی از مشاوره‌های متخصصین صنعت در راستای هموار کردن و اصلاح مسیر شرکت های نوپا است. همچنین حمایت‌هایی از جنس کمک‌های غیرمادی برای قوام شرکت‌ها و ایجاد زیرساخت بهتر برای فعالیت کردن آن ها ارئه می‌شود.
با توجه به نوپا بودن این پردیس نقش آفرینی‌های آن در استان و کشور را چگونه پیش بینی می‌کنید؟
انتظارات از پردیس هوایی و دریایی به عنوان اولین پردیس هوایی و دریایی کشور ، بالا بوده و می تواند منشا تاثیرات زیادی در استان و کشور باشد. درحال حاضر شرکت‌ها خدمات بسیار خوبی به صنایع فولاد، کاشی و سرامیک استان ارائه می دهند و وجود این پردیس و شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه هوافضا در استان باعث دسترسی آسان به خدمات فنی تخصصی و مهندسی به صنایع مذکور شده است. ما اگر بتوانیم صنعت متداول استان را به سمت صنعت با ارزش افزوده بالاتر هوافضا و دریا سوق دهیم جوانان ما با دانشی که دارند به راحتی می‌توانند ارزش افزوده زیادی در استان ایجاد کنند. محصول اصلی پردیس هوایی تیم‌های تخصصی فنی هستند که می‌توانند به کل صنعت هوا و فضای کشور و بقیه صنایع استان کمک کرده و به مردم و اقتصاد استان خدمت کنند.
آقای مهندس با توجه به موقعیت جغرافیایی و گردشگری یزد، آیا این پردیس در بخش هوانوردی می‌تواند موفق باشد؟
هدف پردیس هوایی به طور مستقیم در این راستا قرار نمی گیرد اما می‌تواند به صنعت گردشگری با ورود دانش فنی و مهندسی کمک کند. البته گردشگری هوایی به نوعی در باب فرهنگسازی بسیار می‌تواند اثرگذار باشد به عنوان مثال شرکت‌های ما می‌توانند در امر پرواز و ساخت گلایدر، پهباد، ماکت پرواز، بالن، شبیه ساز پرواز و … در برگزاری یک رویداد هوایی کمک کنند.
جناب مهندس به نظر شما مسائل و نیازهای شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه چیست؟
به نظر من تمام شرکت‌های دانش‌بنیان در زیست بوم فناوری و نوآوری کشور و استان یک سری مسائل و دغدغه‌های عمومی دارند. این صنعت در استان یزد به واسطه نبودن رشته دانشگاهی مرتبط در دانشگاه‌های استان ناشناخته تر است. باید هر چه سریعتر رشته هوافضا در دانشگاه یزد به عنوان دانشگاه مادر استان راه‌اندازی شود. استان یزد باید چندین عضو هیات علمی و دانشجوی رشته هوافضا داشته باشد. جوانان بومی علاقه‌مند به بحث هوایی و دریایی متاسفانه مجبورند در شهرهای دیگر در این رشته تحصیل کنند و با توجه به نبودن زیرساخت‌های مناسب شغلی در استان، دیگر به شهر خود بازنمی‌گردند. جوانان ما باید در شهر خود تحصیل کنند تا از دل این ها شرکت‌های دانش‌بنیان به وجود آید. بزرگترین مشکلات ما در حال حاضر تیم‌سازی با حضور جوانان متخصص بومی با پتانسیل بالای علمی و تخصصی است.
آیا دوره‌های توانمندسازی در این حوزه برگزار می‌شود؟
بله دوره‌های خوبی تاکنون در پارک علم و فناوری یزد در قالب دوره‌های ایده تا کارآفرینی برگزار شده است و پردیس هوایی نیز در نظر دارد دوره‌های کن‌ست، ربوتیک و یک سری دوره‌های تخصصی که با متخصصان حوزه دریایی طراحی شده است برگزار نماید که امیدواریم با حمایت مدیران پارک در سال آینده این امر اجرایی شود.
استقبال دانشجویان و دانش‌آموختگان این رشته از این پردیس چگونه بوده است؟
خوشبختانه استقبال از پردیس تاکنون خوب بوده است اما این مرکز باید با فرهنگسازی مناسب، بیشتر به مردم معرفی شود. یکی از اقداماتی که انتظار می‌رود ازسوی پارک علم و فناوری و یا استانداری انجام شود، فرهنگسازی مناسب در معرفی و شناساندن برخی رشته‌های بدیع و تازه است. صنعت هوافضا صنعتی بسیار ارزشمند است باید شرایطی ایجاد کنیم که فرزندان ما با مفاهیم هوافضا آشنا شوند. سازمان شهرداری می‌تواند همکاری خوبی در این زمینه با پردیس هوایی داشته باشد و شرایطی ایجاد کند تا فرزندان ما و عموم مردم با ظرفیت‌های فناوری حوزه هوافضا و دریا آشنا و به آن علاقه‌مند شوند. ما هنوز در ابتدای راه هستیم و هر فردی که حتی یک ایده ساده در راستای فرهنگسازی در این حوزه داشته باشد حمایت لازم را خواهیم داشت و قطعا به دلیل سطح بالای دانش جوانان، خیلی زودتر به هدفمان خواهیم رسید. هم‌اکنون نیازهای بسیاری از طرف صنعت وجود دارد که از سوی همین جوانان پاسخ داده می‌شود.
تاکنون چند شغل در حوزه هوافضا در استان ایجاد شده است؟
مرکز ما تازه تاسیس است و با گذر زمان قطعا اشتغال‌زایی زیادی خواهد داشت. ما در صنعت هوافضا از دنیا بسیار عقب هستیم متاسفانه تعدادی از جوانان فعال ما در این صنعت به خارج از کشور می‌روند، آرزو دارم شرایطی در کشور و استان فراهم شود که جوانان ما در همین کشور و استان به فعالیت خود ادامه دهند و ما بتوانیم از دانش آنها در این حوزه استفاده کنیم.
علاقه‌مندان به این رشته چگونه می‌توانند وارد این پردیس شوند؟ آیا داشتن مدرک هوافضا الزامی است؟
دانش‌آموختگان رشته‌های مختلف مهندسی مانند رشته‌های مهندسی مکانیک، الکترونیک، برق، متالورژی، کامپیوتر، نساجی و علی الخصوص رشته هوافضا با داشتن حداقل مدرک لیسانس می‌توانند در پردیس هوایی پذیرش شوند.
این پردیس هم‌اکنون در کجا مستقر است؟
فضای استقرار پردیس هوایی و دریایی در چارچوب تفاهم نامه ای با پارک علم و فناوری از سوی موسسه فرهنگی، تحقیقاتی و خیریه اخوان دستمالچی واقع در محل دروازه قرآن یزد در اختیار پردیس نوآوری و فناوری هوایی پارک علم و فناوری یزد قرار گرفته که طی یک باز سازی، آماده استقرار شرکت‌های دانش بنیان صنعت هوافضا شده است.
چشم‌انداز پردیس نوآوری و فناوری هوایی پارک علم و فناوری یزد کجاست؟
من این پردیس را به عنوان یک مجموعه بزرگ فناوری، صنعتی و دانشی می‌بینم و امیدوارم در آینده (افق ۵ ساله) در دانشگاه یزد به عنوان دانشگاه مادر استان رشته هوافضا حداقل تا مقطع کارشناسی ارشد راه‌اندازی شود، یک پارک فناوری صنعتی تخصصی هوافضا و دریا ایجاد کنیم که با فرودگاه‌ها و صنایع دریایی و هوایی همکاری داشته باشد. با توجه به اینکه استان یزد در ۳۰ سال گذشته در کنکور ورودی دانشگاه ها رتبه اول را کسب کرده است باید بررسی کنیم ببینیم نخبگان ما کجا مشغول به کار شدند و باید کاری کنیم این نخبگان یزدی به استان برگردند و در شهر خودشان خدمت کنند. صنعت هوافضا صنعتی است که تمام رشته‌هامی‌توانند در آن فعالیت کنند. مسئولان باید حمایت بیشتری داشته باشند باید برای رشد این رشته یک سری زیرساخت‌های اساسی ایجاد کنیم. سازمان‌های مختلف به ویژه استانداری و شهرداری باید در زمینه فرهنگسازی همکاری بیشتری داشته باشند. به نظر من با برگزاری جشنواره‌های هوایی ودریایی و ایجاد تفریحات مناسب، می‌توانیم تجربیاتی منحصر به فرد از جنس هوایی و دریایی برای مردم شهر یزد ایجاد کنیم.
یک انتقاد جدی که به سرمایه‌گذاری در استان وارد است در خصوص تخصیص وام‌های کلان به صنایع با ارزش پایین است. ما باید کمک کنیم یک سری صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه در صنعت هوایی ایجاد شود. با مذاکره با صنایع دفاعی و نظامی و دریایی می‌توانیم سرمایه گذاری مناسبی در این حوزه شکل دهیم. مهم ترین مطلب برگرداندن جوانان نخبه یزدی به استان است که بسیار مشتاق هستند در شهر خودشان خدمت کنند.
در ادامه این گفتگو به پای صحبت‌های دکتر محمدرضا میرجلیلی دارای مدرک دکترای هوافضا از دانشگاه صنعتی شریف و معاون پردیس هوایی و دریایی پارک علم و فناوری یزد نشستیم.
آقای دکتر از ابتدای تاسیس پردیس هوایی و دریایی چند تفاهم‌نامه همکاری و با چه ارگان‌هایی امضا شده است؟
تا کنون ۴ تفاهم‌نامه همکاری با دانشگاه صنعتی مالک اشتر اصفهان، دانشکده هوافضای دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، پژوهشگاه هوافضا و دانشگاه علوم و فنون نوین دانشگاه تهران منعقد شده است.
لطفا درخصوص برگزاری دوره‌های توانمندسازی و آموزشی این پردیس هم توضیحاتی ارائه دهید.
این پردیس در حوزه برگزاری دوره‌های مختلف آموزشی با دانشگاه کرنفیلد انگلستان تفاهم‌نامه همکاری امضا کرده است. در این راستا دو دوره آموزشی مجازی با این دانشگاه برگزار و چشم‌انداز صنعت هوافضا در سال ۲۰۵۰ تشریح شد. برگزاری دوره‌های آموزشی دانش‌آموزی نیز از جمله اقدامات پردیس در جهت آگاهی‌سازی نوجوانان یزدی بوده است.
بزرگترین مساله این پردیس به نظر شما چیست؟
سخت‌ترین کار این حوزه به نظر من بحث فرهنگسازی است. ما باید رشته مهندسی هوافضا را به مردم استان معرفی کنیم تا افرادی که علاقه‌مند به این حوزه هستند به این صنعت هدایت شوند انتظار از نهادهای مسئول در این زمینه بالاست. استان یزد به واسطه موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در مرکز کشور پتانسیل بالایی دارد و می‌تواند خدمات وسیعی در زمینه هوایی ارائه دهد. با توجه به راه‌ندازی خط هوایی یزد مسئولان باید توجه ویژه‌ای در این امر داشته باشند و اختصاصی به این حوزه وارد شوند. این صنعت، صنعت «های تک» است که تمامی صنایع را درگیر می‌کند و اشتغال‌زایی بالایی دارد.
چطور شد که بخش دریایی نیز وارد این پردیس شد؟
با مطالعات انجام شده و شناخت دیگر مراکز مشابه در خارج از کشور و یکی بودن دانشکده های علمی این دو حوزه در دانشگاه های مطرح کشور و به دلیل پتانسیل بالای این پردیس در این مورد بحث و تبادل نظر شد و تصمیم بر این شد بخش دریایی نیز وارد این پردیس شود. زمانی که این امر محقق شد یک پروپوزال جهت گرفتن مجوز پردیس هوایی و دریایی آماده و تحویل مدیریت پارک علم و فناوری شد. در همین راستا همچنین پروپوزال دیگری جهت راه‌اندازی مرکز نوآوری هوایی و دریایی نیز آماده شد و با مسئولان صنایع دفاعی و مرکز شهید فهمیده مذاکرات انجام گرفته است. امید می‌رود در آینده نزدیک این مرکز نوآوری نیز در مجاورت پردیس هوایی و دریایی راه اندازی شود.
